Егер сіздің балаңыз өтірік сөйлесе, не істейсіз?

 Өтірік сөйлеуге жаман деп айтуға оңай. Бірақ Сіз , үнемі шындықты айтқанын қалайсызба?

Ата-аналарға  біріншіден өз баласының өтірік сөйлегеніне мазаланған жағдайда, өздері  қаншалықты  адал екенін ойланған жөн. Өтірік, елеусіз тұрмыстық мән-жайлар өздері ересектер үшін байқаусызда өтеді. Бірақ, балалар сенімшіл келеді және бүкіл айтылған сөздерге еліктей бастайды.   Балалар жұмсақ келеді және оларды сендіру еш қиындыққа соқпайды,олар бүкіл көргенін және естігені жеткілікті. Оның үстіне кейде балалар ата-аналарынан сұрақ жаудырады: "Анашым, неге сен сым тетігінен өтірік сөйледің ? Сен шынымен асығып тұрсыңба жоқ үйден шығайын деп тұрсынба?"

Алайда, ата – анасының  жағымсыз мінез-құлқына қарап қана  балалар жаман әдетке тап бола бастайды,өтірік сөйлейді. Осындай  сипатамасына байланысты бала оның жеке бас ерекшеліктерін, шеңбер қарым-қатынас жасайды. Кейде ата-аналар бала тіпті ол шындықты айтқан жағдайда өздері өтірік сөйледің деп жолынан тайдырады.   Ересектер,шындықты айтқан балаға сенбесе,үлкен зиян келуі әбден мүмкін.

 Өтірік айтудың көптеген түрлері болды, дегенмен бұл шындық.  Өтірік сөйлеу арқылы жазалаудан сақтайды деп сенеді еген бұзықшылық жасаған жағдайда,өзінің ішкі әлемін ойлап тауып  қорғап отырады. Көптеген мотивтер арқылы, бала қайсы өтірік  саласын қалайтынын  және оның себептерін анықтауға болады.

Өтірік түрлері:

• Өтірік – әдептілік. Мысалы: "Ыстық тамаша!" - мен  тәрелкемдіары сырамын.

• Өтірік – үндеместік. Оңай жасыруға шындықты айтуға қарағанда. Егжей-тегжейлі және дәлелдеу ойлауының керегі жоқ, өз пікірі болып табылады. Үндеместік көп сөзді керек етпейді.

• Жасыра алмайтын өтірік.

• "Расталған" өтірік. Теологтар мен философтар ұзақ уақыт бойы талқылаған, кез келген  өтірік бірдей күнә.

• "Тыйым салынған" өтірік. Бұл өтірік,  адамдарға зиян немесе жеке тек қана  пайдасы алу мақсатында жасайды.

• Өтірік – "адау". Мысалы, кемітіп кірістердің артуы бағалардың бақылау.

•  Баланы адал өсіруге  ата-аналарға  оңайлыққа соқпайды.

 Балалар өтірік сөйлеуінің себептері:

1. Жазалауға жол бермеу (өзін-өзі қорғау)

2. Қорқыныш сілтемесі ( ішкі әлемін қорғау )

3. Қорқыныш болуы мүмкін "хабаршылдық" ( досын қорғау мақсатында )

4. Мақтаншақтық,көбейтіп сөйлеу. ( көп қызықты және тартымды болу үшін)

5. Жеке өміріне араласу және болдырмау.

6. "Өз күшін"  тексеру үшін (бұл өзінше "ойын" - бөтен билік лақтырып шақыру. Қабілеті жаңылыстыруы мүмкін ересек сезінуі үшін мүмкіндік береді )

7. Жасыру жағымсыз ақпарат

8. Ең мықты нәрселерді алуға ұмтылу .

 Бұл бала бізді алдағанын біліп,  бұл жазадан өтірікпен қашып құтылғысы келгенін көріп,қолымыздан билігіміз жоғала бастағанын көреміз. Біз көп бола алмаймыз деп білеміз бәрін бізге білу керек. Бірақ біз қандайда қыйын жағдай болмасын  білуі тиіспіз, бұл біздің балалар сезінімімізге кіріп не ойлап жүргенін өйткені олар өз өтінің алдауы арқылы толығымен әуелдіміз деп ойлайды. Бала өсіп келген сайын және оның ғаламның бірден-бір ақпарат көзі және құралы өмір сүруінен хабардар бола бастаймыз. Өтірік  баланың құқықтарын бекітеді,құқығындағы жеке өмірін.

 Баланың өтірік сөйлегені тоқтайды ма, балалар өтірікке тәуелігі, сонымен қатар оларды қатты маған ұрып өтірік ашуиа болама. Балалар бүкіл жағдайды бақылап отырады, түсінді өзінің өтірігіне  кірісуі мүмкін. Адалдық бір шамада  ата-аналармыз тікелей байланысты: түсінетін немесе түсініксіз, сенімшіл немесе күдікті, әділ немесе қатыгез. Біле ме балалар,қаншалықты өмірі бізге маңызды екенін? Бала, неліктен  адал болуы керек екенін біле ме? Өзіміз жақсыф әдеттерімен көрсете аламызба? Бала бізді алдағанын біліп,сеніп қалайын деп қалғанымызды,өз қолымыздың билігі жоғалта бастаған білген жағдайда, қалай жағдайды шешесіз?

 Баланың өтірік айтқаны анықталды ма? Ең бастысы  баланың қобалжуына қөңіл бөлу керек.  Өтіріктің себептерін білуге тырысу, неге олай жасағанын. Болып жатқан жағдайда баламен ашық сөйлесу,себептерін шу,шыншыл болуына мүмкіндік беру.  

Жиі бізге бала жасаған қажет емес жаман әдет жасаған қарапайым ұмтылылуы бұл дұрыс емес .  Баланың өз әлеміне бала көзқарасымен  қарауға тырысыңыз.баланың орнында ьолып көріңіз.  Балалар өз тәжірибесі мен толғанысын, сізбен моральдық бас тартуға үйренсін. Баланың үлкеюіне қарай бұл әдеттері  мен дайындығын талқылап, бірлесе отырып анықтап, жалпы өмірлік қағидалар сіздің отбасыныздың мәселесі болып қала береді.

 Уақытты созбай  мәселені шешуге тырысу керек, балалар кейде жағымсыз қылықтарын   біліп отырып әдейі жасайды. Сондай жағдайда ата-аналарға аяныш сезімнен басқа көмек көрсету қиынға соғады.Баланың жеке атына кір келтірмеуге тырысуыңыз жөн.Жаман әдет жазалауға лайық,алайда кешірсеңіз адал атқа ие болуы әбден мүмкін.