Мектепке дейінгі баланың рөлі

Мектеп қазіргі заманға сай болуға тырысып, тез өзгеруде. Қоғамдағы басты өзгеріс - даму қарқынын жеделдету.Қазіргі қоғам білімді, өнегелі, бастамашыл адамдарға мұқтаж:

• өз іс-әрекетіңізді талдау;

• олардың ықтимал салдарын болжай отырып, өз бетінше шешім қабылдауға;

• ұтқырлығы бойынша ерекшеленеді;

• ынтымақтастық жасай білу;

• елдің тағдыры, оның әлеуметтік-экономикалық өркендеуі үшін жауапкершілікті сезінуі керек.

Балабақшаға баратын балалар мектепке үйдегілерге қарағанда жақсы дайындықпен келеді. Жылдан жылға балалардың мектепке дайындық деңгейі төмен, әсіресе «үй» деп аталатын балалар.

Алғашқы күндерден бастап мектеп балаға бірқатар міндеттер қояды. Ол оқу іс-әрекетін ойдағыдай игеріп, мектептегі мінез-құлық нормаларын меңгеріп, сынып ұжымына қосылып, бейімделуі керек.

Мектепке дейінгі тәрбиенің міндеттері:

• болашақ мектеп оқушылары үшін бастапқы мүмкіндіктерді сәйкестендіру және олардың жаңа білім кеңістігіне сәтті енуін қамтамасыз ету;

• балалардың физикалық және психикалық денсаулығын сақтау;

• мектепке дейінгі және бастауыш білім берудің сабақтастығын қамтамасыз ету.

Мектепке дейінгі тәрбиенің міндеттері:

• Ересек мектеп жасына дейінгі балалардың бастапқы құзыреттілікке ие болуы және олардың әр түрлі қызмет түрлері мен мінез-құлықтарында көрінуі үшін жағдайлар жасау;

• Ойын қарым-қатынасы барысында шығармашылық пен қиялдың көрінуіне жағдай жасау;

• Танымдық мотивация мен білім беру қызметінің алғышарттарын қалыптастыруға ықпал ету;

Біздің мектепте қойылған міндеттерді жүзеге асыру үшін балалардың толық және уақытылы дамуына жағдай жасалды. Балаларға деген көзқарас, сабақ пен жеке жұмысты ұйымдастыру әр баланың жеке қабілеттері мен мүмкіндіктеріне негізделген. Сабақтар ойын түрінде өткізіледі. Еркін іс-әрекетте балалармен ойындар өткізіледі, олардың мақсаты коммуникативті дағдылар мен дербестікті дамыту; дағдылар ережелерге бағынады, нұсқауларды орындайды. Балалармен жұмыс жасауда әр түрлі дамытушы әдістер қолданылады: проблемалық ситуациялар, балалардың эксперименті, бұл балалардың қызығушылығын, танымдық белсенділігін дамытуға ықпал етеді.

Мектепке дейінгі дайындықтың басты мақсаты - балалардың мектепте оқуға деген ынтасын және оған эмоционалды дайындығын қалыптастыру. Мектепке дейінгі дайындықтың білім беру бағдарламасы балаларды мектепке даярлауды (әлеуметтік-психологиялық, жеке, ерік-жігерлі, физикалық және интеллектуалды) қамтиды, сонымен қатар коммуникативтік дағдыларды қалыптастыруға, балалардың танымдық және әлеуметтік мотивтерін танытуға, білімді алуға деген қызығушылықты дамытуға ықпал етеді.

Осы жастағы балалар болашақ оқуға қызығушылық таныта бастайды. Мектепке деген қызығушылық ересек адаммен қарым-қатынаста, мұғаліммен кездесу, мектеп оқушыларымен бірлескен іс-шаралар, мектептерге бару, мектеп тақырыбындағы рөлдік ойындар арқылы дамиды. Ең бастысы - балалардың жаңа әлеуметтік позицияға («Мен мектеп оқушысы болғым келеді») деген қызығушылықтарын олардың жетістіктерінің өсу сезімімен, жаңа нәрселерді үйрену мен игеру қажеттілігімен байланыстыру. Мұғалім балалардың зейіні мен есте сақтау қабілетін дамытуға ұмтылады, қарапайым өзін-өзі бақылауды, өз іс-әрекетін өзін-өзі реттеу қабілетін қалыптастырады. Бұған балаларды бірнеше негіздер бойынша заттарды салыстыруды, қателерді табуды, есте сақтауды, жалпы ережені қолдануды және шарттармен әрекеттерді орындауды қажет ететін әртүрлі ойындар көмектеседі.

Балаларды дамытуда ерекше орынды көшіру, ұяшықтарға сурет салу, жұп сөздерді, суреттерді таңдау қабілеті алады. д) танымдық қабілеттерін дамыту. Сабақтың бірінші айында мектеп жасына дейінгі балаларға келесі тапсырмалар ұсынылады:

1. Графикалық диктант

2. Графикалық диктанттағы үзілген сызықтар 12-15 сегменттерден аспауы керек, алғашқы 2-3 сабақта тек тік және көлденең сызықтарды қолдану керек, келесі сабақтарда қиғаш сызықтарды қолдануға болады. Жаттығулар суретте заттың бейнесі пайда болатындай етіп таңдалады. Бұл балалар тапсырманың дұрыстығын дереу тексеруі үшін қажет.

2. Ұяшықтар арқылы көшіру.

Бұл тапсырманың уақыты бар. Бұл 5 минуттан аспайды. Балаларға сызықты қағазға торға салу керек. Суреттердің күрделілігі біртіндеп артып келеді.

3. Ассоциативті есте сақтауға бағытталған жаттығулар

Суреттер төрт-екіден орналастырылған, ал бір жұпқа енген суреттер бір-біріне іргелес болмауы керек. Кейбір суреттер күнделікті ауыстырылады. Балалар суреттерді жұппен біріктіріп, олардың жауабын дәлелдеуі керек.

4. Көру жадын жаттықтыруға бағытталған жаттығулар.

Балаларға қарапайым заттарды немесе геометриялық фигураларды бейнелейтін 3 қатар суреттер ұсынылады. 30 секундтан кейін суреттер жабылады, ал балалар заттарды ұсынылған ретімен есте сақтау керек. Сіз жаттығуды 3 суреттен бастауыңыз керек, есте сақтаған кезде олардың санын біртіндеп көбейтіңіз. Суреттердің орны күн сайын өзгеріп отырады.

5. «Аяқталмаған оқиға» жаттығуы

Мұғалім мәтінді оқиды, ал балалар жетіспейтін сөздерді мағынасы бойынша кірістіреді. Немесе мұғалім заттарды көрсетеді, ал балалар оны «қайсысы?» Сұрағын пайдаланып сипаттайды.

Біз дамытамыз:

• келісімді сөйлеу (монологтық және диалогтық) - диалогтар мен монологтар, өзі туралы, сюжеттік суреттер сериясы, синонимдерді, антонимдерді, жай және күрделі сөйлемдерді дидактикалық ойындар, проблемалық жағдаяттар мен күнделікті сөйлеу барысында қолдану арқылы дәйекті әңгімелер құру арқылы;

• сөйлеудің дыбыстық мәдениеті (сөзден, дыбыстық сөздерден сөздерді шығару, буындар мен буындардың санын анықтау, дыбыстарға сипаттама беру, дыбыстарды әріптермен белгілеу) - тіл бұралуы мен сөз тіркестерін үйрену, өлеңдер мен дыбыстық жазбаларды тыңдау, дыбыстық ойындар, логопедиялық сабақтар, артикуляциялық гимнастика , диктант пен сөйлеу мәнерлілігін жаттықтыру;

• математикалық көріністерді қалыптастыру (10-ға дейін санау, реттік және сандық санау, геометриялық формалар, қарапайым арифметикалық есептер, бүтін және бөлшек ұғымы, өлшеу дағдылары, уақыт пен кеңістікте бағдар) - математикалық мазмұндағы дидактикалық ойындар, логикалық есептер, викториналар, жұмбақтар, заңдылықтарды, салыстырудың әртүрлі әдістерін, тұтасты бөліктерге бөлу, геометриялық денелердің сипаттамалық ерекшеліктерін зерттеуге арналған сенсорлық жаттығулар, графикалық диктанттар, кеңістіктік ұғымдарға арналған тапсырмалар, табиғат құбылыстарын бақылау, күнтізбемен жұмыс жасау (өз күнтізбеңді оқып, құру);

• жазу дағдылары (қолды орналастыру, қағаз кеңістігінде бағдарлау) - жаттығулар, көлеңкелеу, бояу, контур жасау, симметриялы өрнекті қалпына келтіру, трафареттер, элементтерді көшіру;

• өзін-өзі ұйымдастыру дағдылары - сіздің киіміңізге, жұмыс орныңызға, ойыншықтарыңызға, шкафтарыңызға жауапкершілікті арттыру, күнделікті тәртіп пен сабақ кестесін сақтау, сабаққа дайындық, портфолио мен оқу папкаларын сақтау;

• ерікті қызмет - ережелерді әзірлеу және сақтау (ойнау, сыныпта жұмыс істеу, асханадағы тәртіп, серуендеу және т.б.), нұсқаулықтың біртіндеп күрделенуі;

• когнитивті дағдылар - эксперименттер жүргізу, зерттеу нысандарын бақылау, себеп-салдар байланыстарын табуға, проблемалық жағдайларға шешім табуға, болжамдар жасауға, эксперименттер жасауға, графикалық ұйымдастырушылар құруға арналған сұрақтарды құрастыруға үйрету.

Мектепке дайындық бірінші сыныптың бағдарламасын алмастыра алмауы керек. Ересектер баласына мектеп жағдайына және тәжірибесіне бейімделуіне көмектесуі керек. Баланы мектепке дайындаудағы ең маңызды нәрсе - білім беру мақсаттарын көздейтін жанды қарым-қатынасты сауатты құру.

Дюбкина Лариса Викторовна, 0 «Б» сынып мұғалімі